นำเรื่อง
"...You will remember some of what you hear, much of what you read, more of what you see, and almost all of what you experience and understand fully..."
- Keith L. Moore, et al. in: Clinically Oriented Anatomy, 2010
==========
เข้าเรื่อง
1st Dissection of the Lower Extremity
General concepts
Lower Extremity = ขา (+ gluteal region)
Function of Lower Extremity
- 1. Weight Bearing
- 2. Locomotion (Piertotum Locomotor !!!)
- 3. Maintain of Equilibrium
Circumferential line แยก lower ext. จาก trunk
- เป็นแนวเกาะของ fascia lata ด้วย
- 1. symphysis pubis, pubic crest, pubic tubercle
- 2. inguinal lig.
- 3. ASIS
- 4. iliac crest
- 5. PSIS
- 6. sacro-tuberous lig.
- 7. ischial tuberosity (tuber ischii)
- 8. conjoined ramus
Bones : self study
- hip bone (coxa) = ilium + ischium + pubis
- sacrum & coccyx
- femur
Surface anatomy
- review AJ Boonsong's Lecture
Fascia of lower ext.
- ทบทวน fascia of abdomen ที่ต่อเนื่องกัน
- Supfl fascia ต่อเนื่องจาก supfl fatty layer of Camper
- Deep fascia = fascia lata; มี deep memb. layer of Scarpa มาเกาะ
--- หนาตัวด้าน latl = ilio-tibial tract ต่อเนื่องกับ latl intermuscular septum
Cutaneous n.
- self review & further study.
- Any question, leave comment.
----------
Vein
- v. of lower ext มี 2 ระดับ คือ supfl & deep
--- เรียน supfl ก่อน; สำคัญคือ great & small saphenous v.
Great saphenous v.
- เริ่ม : dorsal digital v. of 1st toe + dorsal venous network of foot
- ลำเลียงเลือดขึ้นบน ผ่านหน้า medial maleolus
- ผ่านหลัง medial condyle of femur
--- ประมาณ 1 ฝ่ามือ หลัง medial border of patella
- anatomose กับ small v. มากมายระหว่างทาง
- โค้งผ่าน saphenous opening in fascia lata ที่ prox. thigh
- สิ้นสุด : femoral v. ใน femoral sheath
- สังเกต
--- v. ทอดด้าน medial of foot, leg, knee & thigh
--- ผ่านหน้าต่อ medl maleolus, หลังต่อ patella
- Tributaries
--- 1. medl part of dordal v. network of foot
--- 2. small supfl v. ตามรายทาง
--- 3. perforating v. ตามรายทาง เชื่อม supfl & deep v.
--- 4. supfl circumflex iliac v.
--- 5. supfl epigastric v.
--- 6. supfl extl pudendal v.
- สังเกตอีกครั้ง
--- v. ที่ 4 - 6 มีชื่อเหมือนกับ a. ที่ทอดคู่/ใกล้เคียง
--- v. ที่ 2 - 3 ไม่มีชื่อเรียกเฉพาะ ให้เรียกรวมๆ กันไป
Saphenous openning (fossa ovalis)
- รูเปิดของ fascia lata
- 1.5" inferolatl to pubic tubercle
- คลุมด้วย cribriform fascia (cribrum = sieve ตะแกรง)
- ขอบด้าน supr, latl, infr เป็น sharp edge เรียกว่า falciform margin (โค้งเคียว)
- พบ medl supfl inguinal LN และ lymph vv. เทเข้า deep inguinal LN ใน femoral canal
----------
Thigh
- แบ่งเป็น 3 compartments มี n. ประจำ
- กั้นแยกด้วย intermuscular septum
--- 1. antr = extensor (of knee) : femoral n.
--- 2. medl = adductor (of thigh) : obtulator n.
--- 3. postr = flexor (of knee) : sciatic n. (tibial div.)
Femoral triangle
- inverse triangle; 3 borders
--- base : inguinal canal, supr-ly
--- inferolatl : sartorius m.
--- inferomedl : adductor longus
- floor : ilio-psoas & pectineus m.
- roof : fascia lata, cribriform fascia, supfl fascia & skin
- Contents เรียงจาก latl --> medl
--- 1. femoral n. (N)
--- 2. femoral a. (A)
--- 3. femoral v. (V)
--- 4. empty space (E) = femoral canal
--- 5. deep inguinal LN (L)
- นำอักษรมาเรียงต่อกัน N-[AVEL]
--- อักษร 4 ตัวหลัง คือ โครงสร้างที่อยู่ใน femoral sheath
Femoral sheath
- เริ่ม : ต่อเนื่องจาก transversalis fascia และ ilio-psoas fascia
- สิ้นสุด : fused กับ tunica adventitia of femoral vv.
- คลุมรอบ a., v., lymph vv. แบ่งเป็น 3 compartments มี femoral septum กั้นแยก
--- latl : femoral a.
--- intermediate : faemoral v.
--- medl : femoral canal มี fat, lymph vv. & deep inguinal LN
----- รูเปิด canal ด้าน proximal = femoral ring
----- ต่อเนื่องกับ abdl cavity; คลุมด้วย extraperitoneal fat
----- เป็นตำแหน่งเกิด femoral hernia
----------
Femoral a.
- เริ่ม : inguinal lig. ที่ midinguinal point <-- extl iliac a.
- เป็น content ใน femoral sheath; แบ่งครึ่ง femoral triangle
- ผ่าน apex of femoral triangle เข้าสู่ adductor canal; deep to sartorius m.
- สิ้นสุด : adductor openning --> popliteal a.
- Branches
--- 1. supfl circumflex iliac a.
--- 2. supfl epigastric a.
--- 3. supfl extl pudendal a.
--- 4. deep extl pudendal a.
--- 5. muscular brs
--- 6. profunda femoris a. (deep a. of thigh)
--- 7. desc. genicular a. (genu = knee)
ตำแหน่ง femoral a. ใช้คลำชีพจรได้ = femoral pulse
- คลำง่าย หาง่าย
- ใช้เจาะ arterial blood ได้ดี
- เป็นตำแหน่งเจาะสวนเครื่องมือทางการแพทย์หลายอย่าง
----------
Femoral n.
- เริ่ม : postr division of antr rami of L2-4
- แทรกตัวใน groove ระหว่าง iliacus กับ psoas major m.
- ผ่าน postr to inguinal lig. ; latl to femoral sheath
- สิ้นสุด : แตกแขนงใน femoral triangle --> terminal br. = saphenous n.
- Branches
--- 1. muscular br. : n. to pectineus, sartorius, quadriceps femoris m.
--- 2. articular br. : to hip & knee jt.
--- 3. cut. br. :
----- antr femoral cut. n.
----- saphenous n. วางคู่ femoral a. ใน adductor canal
----------
Adductor canal (subsartorial, Hunter's)
- เริ่ม : ต่อเนื่องจาก apex of femoral triangle
- สิ้นสุด : adductor openning (hiatus)
- อยู่ deep to sartorius m. ตลอดทาง จึงเรียก subsartorial canal
- Boundaries
--- antr & latl : vastus medialis m.
--- postr : adductor longus & adductor magnus m.
--- medl/roof : sartorius m.
- Contents
--- 1. femoral a. & v.
--- 2. saphenous n.
--- 3. n. to vastus medialis m.
----------
Sartorius m. (sartorius = tailors)
- o : ASIS & supr part of notch ด้านล่างต่อ ASIS
- i : supr part of medl surface of tibia
- n. : femoral n.
- action : มีหลาย actions + นั่งไขว่ห้าง อย่างช่างซ่อมกางเกง
==========
ท้ายเรื่อง
การเรียน lower extremity นี้ ให้เทียบเคียงกับ upper extremity เป็นเกณฑ์ น้องๆ ควรใส่ใจกับ bones, muscles, nerves และ vessels ตลอดจนโครงสร้างที่เกี่ยวข้อง หมั่นทบทวนอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้เกิดความคุ้นเคยกับเนื้อหาที่เรียน ส่วนจะจดจำได้มากน้อยเพียงไรก็คงขึ้นอยู่กับพลานุภาพแห่งสติปัญญาของแต่ละบุคคล
พึงระลึกเสมอว่า การเรียนในแต่ละชั่วโมงนั้นไม่ได้มุ่งหมายให้จดจำรายละเอียดได้ครบถ้วนในคราวเดียว ผมไม่เคยคาดหวังให้น้องๆ ตอบคำถามของผมได้ทุกข้อในคราวถัดไป ผมเพียงแต่หวังเล็กๆ เท่านั้นว่า เมื่อหมดชั่วโมงเรียนแล้ว น้องๆ จะได้กลับมาทบทวนเนื้อหาที่เรียนไป ค่อยๆ ทำความเข้าใจและจดจำมันไปทีละน้อย จนเพียงพอสำหรับเข้าสอบ
อย่างไรก็ตาม ไม่ได้หมายความว่าให้น้องทุ่มเทกำลังกายกำลังใจทั้งหมดที่มีให้กับ lower extremity หรือมหกายวิภาคศาสตร์เพียงวิชาเดียว น้องๆ ยังต้องเรียนอีกหลายวิชา และทั้งยังต้องมีเวลาพักผ่อนตามสมควร
เพราะเหตุนี้ อาจารย์และรุ่นพี่จึงมักแนะนำว่า วิธีการเรียนแพทย์ที่ดีนั้น ไม่ใช่การทุ่มเทพลังชีวิตทั้งหมดที่มีให้กับตำราเรียนหรืองานวิชาการเพียงเรื่องเดียว แต่คือการรู้จักจัดสรรเวลาให้เหมาะสมสำหรับทุกๆ กิจกรรม
รัตนาดิศร
==========
งานประจำจะไม่กลายเป็นงานจำเจ
หากเรารู้สึกขอบคุณทุกครั้งที่ยังมีงานทำ
มาอ่านทบทวน
ReplyDelete