นำเรื่อง
"...โสตฺถิญฺจ สิริวุฑฺฒิญฺจ อิมสฺมิํ มกรสฺส สํวจฺฉเร ภวถ..."
"...ขอท่านทั้งหลาย จงมีความสุข ความเจริญดีงาม ตลอดในปีมังกรนี้เทอญ..."
- ข้าพเจ้าเอง, 2555
==========
เข้าเรื่อง
7th Dissection of the Lower Extremity (26 Dec 2011)
Knee joint
Bones : femur, tibia, patella
Synovial jt., modified hinge type
- เมื่อ flex jt. สามารถทำ rotation ได้
- extend เต็มที่แล้ว เกิด medl rotation of femur ด้วย
Articular surface
- 1. femur : patella surface, medl & latl condyles
- 2. tibia : medl & latl condyles
- 3. patlla : postr surface
Fibrous capsule
- 1. Antr : ไม่มี true capsule; ได้รับการเสริมจาก
--- quadriceps tendon & lig. patellae
--- medl & latl patellar retinacula
--- ilio-tibial tract เสริมร่วม latl patellar retinaculum
- 2. Latl : true capsule บางหย่อน; เสริมด้วย
--- tibial (medl) collatl lig. : มี 2 parts; แนบติดกับ medl meniscus
--- fibular (latl) collatl lig. : cord-liked; คีบด้วย tendon of biceps femoris
- 3. Postr : true capsule; เสริมด้วย
--- oblique popliteal lig. <-- tendon of semimembranosus m.
--- arcuate popliteal lig. <-- insertion of biceps femoris
Note
- 1. lig. patellae ใช้เป็นตำแหน่งเคาะตรวจ deep tendon reflex
---> L2 - L4 (femoral n.)
- 2. tibial & fibular collatl lig. จะหย่อนในท่า flex จึงเกิด medl & latl rotation ได้
- 3. tibial collatl lig. ติดกับ medl meniscus จึงดึงให้ขาดพร้อมกันได้
--- มักเกิดการฉีกขาดร่วมกับ antr cruciate lig. (ACL) = unhappy triads
Synovial memb. เน้นๆ
- 1. central part : infrapatellar fold (ligamentum mucosum) & alar folds
- 2. suprapatellar bursa : ระหว่าง quadriceps fem. กับ lower part of sharp of femur
- 3. popliteal bursa : สัมพันธ์กับ popliteus tendon
- 4. gastrocnemius bursa : ใต้ medl head of gastrocnemius
Intra-articular structures
- 1. cruciate lig.
--- 1.1 antr cruciate lig. (ACL)
--- 1.2 postr cruciate lig. (PCL)
- 2. meniscus = semilunar cartilage
--- 2.1 medl meniscus : ตัว C
--- 2.2 latl meniscus : ตัว O
Note
- 1. ACL ป้องกัน antr displacement of tibia
- 2. PCL ป้องกัน postr displacement of tibia
- 3. unhappy triads = injury to tibial collatl lig., medl meniscus & ACL
Review arterial anatomosis aroud knee jt., please
- only 8 arteries, not far beyond your memory, aren't they ?
==========
8th Dissection of the Lower Extremity (28 Dec 2011)
Back of the leg
General concepts
- แบ่ง muscles เป็น supfl & deep groups
--- กั้นแยกด้วย transverse intermus. septum
- nerve ประจำ = tibial n.
- artery ประจำ = postr tibial a.
----------
Muscles
- ควรทบทวน origin & insertion ของแต่ละมัดอย่างคร่าวๆ
--- ดูภาพใน atlas ประกอบ ช่วยให้จำได้ดีกว่าเพียงแค่ท่องตามตัวอักษร
- origin & insertion ในสรุปนี้เป็นข้อมูลย่นย่อ แค่เป็นแนวทางในการจำเท่านั้น
--- ถ้าต้องการรายละเอียดที่ครบถ้วน ถาม Cunningham's และ ภาควิชา's textbook
Superficial group
1. gastrocnemius
- o: Latl head = latl aspect of latl condyle of femur
- o: Medl head = popliteal surface of femur; supr to medl condyle
- action : plantaflexion, raise hell
2. Soleus (deep to gastrocnemius m.)
- o: Postr aspect of head & supr 1/4 of postr surface of fibula
--- soleal line and middle 1/3 of medl border of tibia
--- tendinous arch extending between the bony attachments
- action : plantaflexion, steady leg on foot
3. Plantaris (ริบบิ้นริ้วยาว medl to tendo calcaneus)
- o: Infr end of latl supracondylar line of femur; oblique popliteal lig.
- action : weakly assist gastrocnemius in plantaflexion
Note
- mus ทั้ง 3 มัด insert ที่ postr surface of calcaneus
--- รวมกันเป็น tendo calcaneus = calcaneal tendon = Achilles' tendon
--- ยกเว้น plantaris ที่อาจแยก insert ต่างหาก; medl to tendo calcaneus
Deep group
1. popliteus
- o: latl surface of latl condyle of femur and & meniscus
- i: postr surface of tibia, supr to soleal line
- action : medl-ly rotates tibia of unplanted limb
--- weakly flexes knee & unlocks it by rotating femur
2. tibialis postr (TP)
- o: inteross memb.; postr surface of tibia; postr surface of fibula
- i: tarsal bones (ยกเว้น talus), bases of 2nd, 3rd, and 4th metatarsals
- action : plantarflexes ankle; inverts foot
3. flexor digitorum longus (FDL)
- o: Medl part of postr surface of tibia infr to soleal line
- i: Bases of distal phalanges of lateral 4 toes
- action : Flex lateral 4 toes; plantarflex ankle
---> supports longitudinal arches of foot
4. flexor hallucis longus (FHL)
- o: infr 2/3 of postr surface of fibula; infr part of inteross. memb.
- i: Base of distal phalanx of great toe
- action : Flex great toe at all joints; weakly plantarflex ankle
---> supports medl longitudinal arch of foot
Notes
- 1. กล้ามเนื้อใน back of leg มีชื่อล้อกันกับกล้ามเนื้อใน front of leg
- 2. กล้ามเนื้อ TP, FDL & FHL อ้อมมาที่ medial side of ankle ด้วย
--- จึงมี action ช่วย inversion
- 3. กล้ามเนื้อ TP, FDL & FHL สัมพันธ์กับ sustentaculum tali ดังนี้
--- TP อยู่ supr
--- FDL อยู่ medl
--- (คั่นด้วย postr tibial vv. & tibial n.)
--- FHL อยู่ infr
- 4. sustentaculum tali = supporter of talus
--- sustentaculum = supporter
--- tali เป็น genitive/possessive case ของ talus
- 5. การ iden กล้ามเนื้อในชั้นนี้ แนะนำให้เริ่มต้นจากบริเวณ sustentaculum tali
--- มี relation ชัดเจน บอกตำแหน่งได้ง่าย
----------
Postr tibial a.
- เริ่ม : ประมาณขอบล่างของ popliteal m. <-- popliteal a.
- passes through posterior compartment of leg
- สิ้นสุด : distal to flexor retinaculum --> medl & latl plantar a.
- Branches
--- 1. circumflex fibular br.
--- 2. nutrient a. to tibia
--- 3. communicating br. เชื่อม postr tibial a. & peroneal a.
--- 4. calcaneal br.
--- 5. malleolar br.
--- 6. peroneal a.*** ใหญ่สุด แตกแขนงมาทาง latl
--- 7. muscular br.
--- 8. medl & latl plantar a.*** terminal br.
Note
- แขนงที่ควร iden ได้ 3 แขนง นอกนั้นควรรู้ทฤษฎี
--- peroneal a., medl & latl plantar a.
----------
Tibial n. (L4 - S3)
- เริ่ม : แยกจาก peroneal div. ที่ apex of popliteal fossa
- ทิ้งดิ่ง เป็น content ใน popliteal fossa, lies on popliteus
- run infr-ly on TP with postr tibial vv.
- แตกแขนง supplies postr muscles of leg and knee jt
- สิ้นสุด : ใต้ flexor retinaculum --> medl & latl plantar n.
- Branches
--- 1. tibial div. of sciatic n. : n. to hamstring m. +/- n. to hip jt
--- 2. popliteal fossa
----- articular br : knee jt
----- mus. br. : gastrocnemius, plantaris, popliteus, soleus, TP
----- cut. br. : sural n. (medl sural n.)
--- 3. leg
----- mus. br. : soleus, TP, FDL, FHL
----- cut. br. : medl calcaneal br.
--- 4. terminal br : medl & latl plantar n.
----------
Sole of foot
- เน้น "ชื่อ" และ "ชั้น" ของกล้ามเนื้อ
--- origin & insertion จำไม่ได้ ไม่เป็นไร
- ทบทวนกล้ามเนื้อในฝ่ามือ เพื่อเปรียบเทียบกับฝ่าเท้า
1st layer
- abductor hallucis
- flexor digitorum brevis
- abductor digiti minimi
2nd layer
- tendon of flexor digitorum longus
- lumbricales
- flexor accessorius (quadratus plantae)
- tendon of flexor hallucis longus
3rd layer
- flexor hallucis brevis
- adductor hallucis (transverse & oblique heads)
- flexor digiti minimi brevis
4th layer
- dorsal & plantar interossei
Note
- มีน้องๆ หลายคนแนะนำวิธีการจำกล้ามเนื้อแต่ละชั้น โดยทำมือเป็นท่าต่างๆ ดังนี้
--- 1st layer : ทำท่า "คาราบาวแดง"
----- นิ้วหัวแม่มือ = abductor hallucis
----- นิ้วก้อย = abductor digiti minimi
----- นิ้วที่เหลือตรงกลาง = FDB
--- 2nd layer : ทำท่า "ถูกต้องนะคร้าบ..."
----- นิ้วชี้และหัวแม่มือ เป็นตัว L = lumbricales
----- นิ้วที่พับไว้ 3 นิ้ว ดูเหมือนสี่เหลี่ยม = quadratus plantae
----- เติม tendon อีก 2 เส้น คือ FDL & FHL ก็ไปจำเอาเองนะ
--- 3rd ทำท่า "วันทยหัตถ์ ลูกเสือสามัญ" (รุ่นไหนก็ไม่รู้ พี่จำไม่ได้ละ)
----- นิ้วหัวแม่มือ = flexor hallucis brevis
----- นิ้วก้อย = flexor digiti minimi brevis
----- นิ้วที่เหลือตรงกลาง = adductor hallucis (มายังไงไม่รู้ จำไปเถอะ)
--- 4th layer ไร้กระบวนท่า จำเอาเองว่า dorsal & plantar interossei
ข้อแนะนำ
- มีท่าให้จำ ขอให้จำทั้งท่า ชั้นและชื่อของกล้ามเนื้อ อย่าจำแค่ท่าอย่างเดียว
- ถ้าการจำท่ามันยุ่งยากเกินไป ก็จำกล้ามเนื้ออย่างปกตินั่นแหละ
- วันทยหัตถ์ <-- สะกดอย่างนี้ ไม่ใช่
- ทบทวนเรื่อง ลูกเสือ ได้ที่ http://www.scoutthailand.org/index.php
*** ใครสนใจเรื่องการก่อตั้งลูกเสือและกองเสือป่าของไทย และปัญหาความขัดแย้งระหว่างกองทัพไทยกับกองเสือป่า - พูดคุยกันหลังไมค์ได้ครับ
----------
Self review : medial & lateral plantar nerves & vv.
==========
ท้ายเรื่อง
ความจริงแล้วผมเตรียมต้นฉบับเสร็จตั้งแต่ช่วงปลายปี แต่ยั้งๆ ไว้ก่อน ยังไม่โพสต์ลงในทันทีที่พิมพ์เสร็จ เพราะผมคิดว่าช่วงปลายปีเป็นเวลาสำหรับพักผ่อน ถึงแม้ว่าน้องๆ จะต้องสอบหลังปีใหม่ แต่คงเป็นเรื่องที่เครียดจนเกินไปหากจะ "บังคับ" ให้อ่านหนังสือหามรุ่งหามค่ำ ไม่มีเวลาผ่อนคลาย ไม่รู้แม้กระทั่งวันเวลาที่ผ่านไปรอบตัว
อย่าลืม, การเรียนหมอนั้นต้องขยัน แต่ไม่ใช่ทิ้งชีวิตทั้งหมดไปกับมัน ถ้าเราเชื่อมั่นว่าการแพทย์เป็นศาสตร์ของความเป็นมนุษย์ (humanistic medicine) ผู้เรียนก็ต้องมีความเป็นมนุษย์เป็นจุดเริ่มต้น ไม่ใช่เป็นหุ่นยนต์ท่องหนังสือหรือเฝ้ายามในห้องแล็บ
ปีใหม่นี้ เป็นช่วงเวลาที่ดีที่เราจะกลับมามองตัวของเราเอง ทบทวนตัวของเราเอง สิ่งใดที่ดีอยู่แล้วขอให้คงความดีนั้นไว้ สิ่งใดที่ยังบกพร่องก็ขอให้เติมเต็มให้สมบูรณ์
สวัสดีปีใหม่ครับ
รัตนาดิศร
==========
สวัสดีปีใหม่ - อะไรใหม่
คืนและวันผ่านไป ใหม่หรือเก่า ?
ทุกนาทีแห่งชีวันอันบางเบา
ใหม่และเก่าเปลี่ยนเข้ามาทุกนาที
สะพานอรุณอมรินทร์
0 Comments:
Post a Comment